Serviks Kanseri
Uterusun (rahmin) en alt kısmına, vajinayla birleştiği parçasına serviks (rahim ağzı) adı verilmektedir. Serviks kanseri bu bölgedeki normal hücrelerin kanserleşmesi nedeniyle gelişmektedir.
Serviks kanserinin Human Papilloma Virüsü (HPV) adı verilen bir virüs nedeniyle oluştuğu tespit edilmiştir. HPV 200 civarında farklı tipi olan, ten tene temasla bulaşan bir virüstür. Genellikle cinsel temas yoluyla kadınlara bulaşır.
HPV virüsü bulaştığı zaman, bağışıklık sistemi çoğunlukla bu virüsü vücuttan temizler. Çok küçük bir hasta grubunda ise virüs yıllarca vücutta yaşamaya devam eder ve serviksteki normal hücreleri etkileyerek kanserleşmesine yol açar.
Serviks kanseri toplumsal tarama programlarının fayda sağladığı ender kanserlerden biridir. Tarama programlarına (smear testi, HPV DNA testi) katılarak veya eczanelerde satılan HPV aşılarını yaptırarak bu kanserin gelişme riskini azaltabilirsiniz.
Semptomlar (Bulgular)
Serviks kanseri erken evrede genellikle bulgu vermez. Kanser ilerledikçe görülen bulgular;
- İlişki sonrası kanama, adet döneminden bağımsız kanamalar ve menopoz sonrası kanamalar
- Sulu kanlı akıntı, bazen kokulu olabilir
- Pelvik ağrı ve ilişki sırasında ağrı
Doktora Ne Zaman Gidilmeli?
Yukarıda belirtilen bulgular sürekli hale gelmişse ve sizi endişelendiriyorsa doktorunuzdan randevu almanızı öneririm. Fakat unutmayalım, düzenli jinekolojik muayenelerinizi yaptırmak en akılcı yoldur.
Nedenleri
Servikste yerleşen hücrelerin DNA’sında gelişen mutasyonlar, sağlıklı hücrelerin anormal hücrelere dönüşmesine yol açarlar. Normal hücreler büyür, çoğalır ve en sonunda ölürler. Kanserleşmiş anormal hücreler ise büyür, kontrolsüz şekilde çoğalır ve ölümsüz hale gelirler. Bu anormal hücre topluluğu bir kitle oluşturur ve buna tümör adı verilir. Kanser hücreleri çevrelerindeki sağlıklı dokuları istila edebileceği gibi, uzak dokulara da sıçrayabilirler (metastaz).
Serviks kanser doku örneklerinin %95’inden fazlasında HPV virüsü tespit edilebilmektedir. HPV’nin serviks kanseri gelişiminde bir rol oynadığı aşikardır. Fakat HPV virüsü taşıyan bir çok kadında kanser gelişmemesi, başka faktörlerin de (çevresel faktörler ve yaşam tarzı) bu kanserin gelişiminde katkısı olduğunu göstermektedir.
Risk Faktörleri
- Birden fazla seksüel partner
- Erken yaşta cinsel ilişki
- Diğer seksüel geçişli enfeksiyonların varlığı: Klamidya, Gonore, Sifiliz, HIV-AIDS enfeksiyonları
- Bağışıklık sisteminin baskılanmış olması
- Sigara içmek
- 5 yıldan uzun süre doğum kontrol hapı kullanmak: Yüksek riskli HPV enfeksiyonlarının persiste (sürekli) hale gelmesine yol açarak risk artışına neden olduğu düşünülmektedir.
Korunma
- Doktorunuzdan HPV aşısı hakkında bilgi alın
- Rutin tarama testlerinizi yaptırın
- Güvenli seksi tercih edin: İlişki sırasında kondom kullanılması hem HPV bulaşını, hem de diğer seksüel geçişli enfeksiyonları azaltmaktadır.
- Sigara içmeyin: Eğer içmiyorsanız, başlamayın. Eğer içiyorsanı, hemen bırakın.
Tanı
- Pelvis muayenesi: Doktorunuz önce genital bölgenizin dış kısmını (vulva) gözlemler. Vajinanızın içerisine spekulum adı verilen özel bir cihaz yerleştirir ve vajinanın iç kısmını ve serviksi (rahim ağzı) değerlendirir. Sonrasında iki parmağını vajina içerisine girerek vajinada ve servikste ele gelen bir kitle olup olmadığını kontrol eder. Gözle görülemeyen bazı yapıların parmak ucuyla hissedilmesi daha kolaydır. Yine işlem sırasında doktorunuz diğer eliyle karnınıza bastırarak uterusu iki taraftan sıkıştırır ve anormal bir durum olup olmadığını anlamaya çalışır. Parmak muayenesinde parametrium adı verilen, serviksin komşu dokularının tümör tarafından tutulup tutulmadığı anlaşılmaya çalışılır.
- Kolposkopik biopsi: Kanser tanısını kesinleştirmek için patolojik değerlendirme şarttır. Serviksteki şüpheli bölge, kolposkopi adı verilen ve dokuları büyüterek daha iyi gözlenmesini sağlayan özel bir cihaz ile incelenir ve bu şüpheli alandan biopsi yapılır.
Evreleme
Eğer doktorunuz sizde vulva kanseri olduğuna karar verirse, ileri tetkikler yaparak kanserin başka organlara sıçrayıp sıçramadığını araştırmak isteyecektir. Kanserin evresi, tedaviyi belirleyen en önemli faktördür.
- Pelvis bölgesinin ayrıntılı muayenesi: Kanser yayılımını belirlemek için doktorunuz ayrıntılı bir şekilde pelvis ve kasık muayenenizi yapabilir.
- Görüntüleme tetkikleri: Tomografi, MR, PET-CT gibi ileri tetkikler kanser yayılımını belirlemede kullanılabilir.
- Endoservikal küretaj: Rahim ağzının iç kanalından patolojik örnekleme alınabilir.
- LEEP işlemi: Kanser tanısı biopsi ile netleştirilememişse veya ileri patolojik değerlendirmeye ihtiyaç duyulursa, serviks tıraşlanarak daha büyük bir doku elde edilmek istenebilir. LEEP; ameliyathane şartlarında yapılan, hem tanı hem de tedavide kullanılan bir işlemdir.
- Konizasyon: LEEP’e benzer şekilde, serviksten koni şeklinde doku çıkartılmasına yarayan, ameliyathanede yapılan bir işlemdir. Hem tanı hem de tedavide kullanılabilir.
Evreleme
Eğer doktorunuz sizde serviks kanseri olduğuna karar verirse, ileri tetkikler yaparak kanserin başka organlara sıçrayıp sıçramadığını araştırmak isteyecektir. Kanserin evresi, tedaviyi belirleyen en önemli faktördür.
- Görüntüleme tetkikleri: Tomografi, MR, PET-CT gibi ileri tetkikler kanser yayılımını belirlemede kullanılabilir.
- Mesane ve bağırsakların görüntülenmesi: Eğer gerekirse idrar torbası ve kalın bağırsağınızdan kamera ile görüntü alınabilir.
Tedavi
Serviks kanserinin tedavisi çeşitli faktörlere bağlıdır. Kanserin evresi, sizin sahip olduğunuz başka hastalıklar ve sizin tercihleriniz tedavi kararını etkileyecektir. Cerrahi, radyoterapi, kemoterapi veya bunların kombine edilmesi ile tedavi seçenekleri oluşturulur.
Cerrahi
Erken evre serviks kanserlerinde tercih edilen tedavi ameliyattır. Gelecekte gebelik isteminin olup olmamasına bağlı olarak cerrahi tipine karar verilir.
- Sadece kanserli dokuların dışarı çıkartılması: Küçük kanserlerin rahim ağzından konizasyon operasyonu ile tamamen temizlenme olasılığı vardır. Konizasyon işleminde rahim ağzı koni şeklinde çıkartılır. Gebelik isteyen hastalarda kullanılan yöntemlerden birisidir.
- Serviksin dışarı çıkartılması (Trakelektomi): Doğurganlığını korumak isteyen hastalardaki diğer bir yöntem trakelektomi operasyonudur. Bu operasyonda rahim ağzı ve çevresindeki dokular çıkartıldıktan sonra, kalan rahim dokusu vajinaya tekrar dikilir ve böylece hastaya gelecekte gebelik elde etme şansı tanınmış olur.
- Rahim ağzının ve rahmin birlikte çıkarılması (Radikal histerektomi): Doğurganlık istemeyen erken evre kanserlerde sıklıkla uygulanan yöntem radikal histerektomi operasyonudur. Rahim, rahim ağzı, parametriumlar (rahim ağzının komşu dokuları), lenf nodları ve vajinanın üst kısmı bu operasyonda cerrahi olarak çıkartılır.
Radyoterapi
Radyasyon, dalgalar ve parçacıklar tarafından taşınan özel bir enerji türüdür. Özel cihazlarda üretilen radyasyonun kanser tedavisinde kullanılmasına radyoterapi veya ışın tedavisi adı verilir. Serviks kanserinde kemoterapiyle kombine edilerek birincil tedavide veya cerrahi sonrası eklenerek kullanılmaktadır.
Serviks kanserinde aşağıdaki yollardan kullanılabilir;
- Eksternal yoldan, yani dışarıdan ışınlama ile (External beam radiation therapy)
- İnternal yoldan, yani vajinal ışınlama ile (Brakiterapi)
- Veya hem dışardan hem de içerden kombine edilerek
Özet
Kanser cerrahisinde doğru cerrah, doğru teknoloji ve doğru patoloji şarttır. Cerrahınızı araştırmanızı, daha önce ameliyat ettiği hastalardan görüş almanızı, ameliyatınızda kullanılacak teknolojileri ve patolojik incelemenin nerede ve nasıl yapılacağını sorgulamanızı şiddetle öneririm.
