Endometrium Kanseri (Rahim Kanseri)

Uterus (rahim); kadınlarda bulunan, pelvis içerisine yerleşmiş, içerisinde fetusun (bebeğin) geliştiği armut şeklinde bir organdır. Uterusun farklı tabakaları bulunmaktadır.

• Dış tabakaya Myometrium denir. Myometrium kalın bir kas tabakasıdır. Doğum sırasında bebeği itmeye yarayan kaslar burada yerleşmiştir.
• İç tabakaya Endometrium adı verilir. Halk arasında bu tabakaya rahim zarı denilmektedir. Endometrium kadınların adet döngüsü sırasında hormonların etkisiyle kalınlaşır ve dökülür (adet kanaması).

Endometrium kanseri, işte bu tabakadan gelişmiştir.

Kanserin iyisi olmaz, fakat endometrium kanseri hastaları şanslı sayılırlar. Çünkü endometrium kanseri anormal kanamaya yol açarak erken evrede tanı alır. Bu sayede bir çok hasta uygun bir cerrahiyle bu hastalıktan tamamen kurtulabilir.

Semptomlar (Bulgular)

• Menopoz sonrası vajinal kanama
• Adet dönemi haricinde ara kanamalar
• Pelvik ağrı

Doktora Ne Zaman Gidilmeli?

Yukarıda belirtilen bulgular sürekli hale gelmişse ve sizi endişelendiriyorsa doktorunuzdan randevu almanızı öneririm. Fakat unutmayalım, düzenli jinekolojik muayenelerinizi yaptırmak en akılcı yoldur.

Nedenleri

Endometrium tabakasında yerleşen hücrelerin DNA’sında gelişen mutasyonlar, sağlıklı hücrelerin anormal hücrelere dönüşmesine yol açarlar. Normal hücreler büyür, çoğalır ve en sonunda ölürler. Kanserlerleşmiş anormal hücreler ise büyür, kontrolsüz şekilde çoğalır ve ölümsüz hale gelirler. Bu anormal hücre topluluğu bir kitle oluşturur ve buna tümör adı verilir. Kanser hücreleri çevrelerindeki sağlıklı dokuları istila edebileceği gibi, uzak dokulara da sıçrayabilirler (metastaz).

Risk Faktörleri

• Kadınların vücudundaki hormon dengesinin bozulması: Overler (yumurtalıklar) iki ana kadın hormonunun salgılanmasına yol açarlar – östrojen ve progesteron. Bu iki hormon arasında bir denge bulunmaktadır.

Bu dengenin östrojen lehine bozulması ve bu östrojenin baskınlığı’nın sürekli hale gelmesine yol açan her şey endometrium kanseri riskini arttırmaktadır. Örnek olarak polikistik over sendromu, obezite, diabet gibi hastalıkları verebiliriz.

• Uzun yıllar adet görme: Erken yaşta adet görmeye başlamak – 12 yaş öncesi adet görmek – veya geç menopoza girmek. Uzun süre adet görmek, endometriumun östrojene maruziyet süresini arttırarak risk faktörü oluşturmaktadır.
• Hiç hamile kalmamak: Hiç gebe kalmayan kadınlarda endometrium kanseri riski artmaktadır. Hamilelik döneminde salgılanan yüksek doz progesteron hormonunun endometrium kanseri riskini azaltıcı etkisi bulunmaktadır.
• İleri yaş: Endometrium kanseri sıklıkla menopoz sonrasında görülmektedir. Yaş arttıkça kanserojen maddelere maruziyetimiz artmaktadır.
• Obezite: Aşırı yağ dokusu östrojen – progesteron dengesini bozmakta ve östrojen baskın bir ortam oluşturarak endometrium kanseri riskini arttırmaktadır.
• Meme kanseri için hormon tedavisi görmek: Meme kanseri nedeniyle Tamoksifen isimli ilacı kullanan hastalarda endometrium kanseri riski artmaktadır.
• Kalıtsal Kolon Kanseri Sendromu: Lynch sendromu adı verilen kalıtsal hastalıkta ebeveynlerden geçen gen mutasyonları nedeniyle kolon kanseri ve çeşitli kanser riskleri artmıştır. Endometrium kanseri de risk artışı olan kanserlerden birisidir.

Korunma

• Doktorunuzla menopoz sonrası kullanılan hormon tedavileri için konuşmalısınız: Menopoz sonrası gelişen sıcak basmaları, terleme vb. semptomları engellemek için en etkili tedavi Hormon Replasman Tedavisi’dir (HRT). Bu ilaçların içerisinde genellikle bioeşdeğer olmayan sentetik hormonlar bulunmaktadır. Bu bioeşdeğer olmayan hormon tedavileri endometrium kanseri riskini arttırabilir. Doktorunuzla HRT’nin riskleri ve avantajları açısından konuşmalısınız.
• Doğum kontrol hapları kullanmayı düşünebilirsiniz: Doğum kontrol hapları düzenli kullanıldıklarında östrojen – progesteron dengesini değiştirir ve progestojenik bir ortam yaratır. Bu etkileri ile hem korunma sağlar hem de endometrium kanseri riskini azaltırlar. Doktorunuzla bu konuyu görüşerek doğum kontrol haplarının avantajlarını ve yan etkilerini tartışabilirsiniz.
• Sağlıklı bir kiloda kalın: Obezite endometrium kanserini arttırmaktadır. İdeal kilonuzu koruyarak endometrium kanseri gelişme riskini azaltabilirsiniz.

Tanı

• Pelvis muayenesi: Doktorunuz önce genital bölgenizin dış kısmını (vulva) gözlemler. Vajinanızın içerisine spekulum adı verilen özel bir cihaz yerleştirir ve vajinanın iç kısmını ve serviksi (rahim ağzı) değerlendirir. Daha önce alınmamışsa smear testinizi yapabilir. Sonrasında iki parmağını vajina içerisine girerek vajinada ve servikste ele gelen bir kitle olup olmadığını kontrol eder. Gözle görülemeyen bazı yapıların parmak ucuyla hissedilmesi daha kolaydır. Yine işlem sırasında doktorunuz diğer eliyle karnınıza bastırarak uterusu iki taraftan sıkıştırır ve anormal bir durum olup olmadığını anlamaya çalışır.
• Transvajinal Ultrasonografi: Çubuk şeklindeki ince bir ultrason probunun vajinal yolla sağladığı görüntüler, biz jinekologlara eşsiz bilgiler sunmaktadır. Endometriumda yerleşmiş tüm hastalıkları bu yöntemle değerlendirebiliyoruz.
• Endometrial örnekleme: Anormal kanama ile gelen hastalarda eğer kanser şüphesi var ise endometrial biopsi yaparak alınan dokuların patolojiye gönderilmesi gerekmektedir. Kanser tanısı ancak mikroskop altında, bazen özel boyalar yardımıyla konulabilmektedir. Ülkemize özel durumlardan birisi de menopozda olmasına rağmen halen bakire olan hastalardır. Bu hastalarda da endometrium kanseri şüphesi var ise anestezi altında kızlık zarı kesilir, endometrial biopsi yapılır ve sonrasında kızlık zarı tekrar dikilebilir.
• İşin uzmanına yönlendirme: Tüm bu süreçler sonrası patoloji sonucu endometrium kanseri olarak gelen hastalar bu işin uzmanına, yani Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanları’na yönlendirilirler.

Evreleme

Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanlığı, Kadın Doğum Uzmanlığı’nın üst ihtisaslarından birisidir. Bu hekimler Kadın Doğum Uzmanları arasından sınavla seçilerek 3 yıllık bir eğitime daha tabi tutulurlar ve bu alanda iyice ehil olurlar. Jinekolojik kanserlerin bu hekimler tarafından ameliyat edilmesi durumunda hastalarda belirgin bir sağ kalım avantajı elde edilmektedir. Daha da açık yazmak gerekirse, Jinekolojik Onkoloji Cerrahisi Uzmanları’nın ameliyat ettiği hastalar, diğer hekimler tarafından ameliyat edilenlere göre daha uzun yaşamaktadırlar. Bilimsel çalışmalar bunu ispatlamıştır. Eğer siz veya bir yakınınızda endometrium kanseri var ise, bu uzmanlığı olan hekimlere ulaşmanızı öneririm.

Tanısı patolojik olarak konulan hastalara evreleme amaçlı başka tetkikler de istenebilir. Tomografi, MR veya PET gibi ileri görüntüleme yöntemleri hekiminiz tarafından uygun görülürse istenecektir. Sonrasında eğer hastada ameliyata engel teşkil edecek bir durum yok ise endometrium kanserinin standart tedavisi, yani cerrahi için hazırlıklara başlanır. Cerrahiye uygun olmayan çok yaşlı, morbid obez hastalarda ise radyoterapi gibi alternatif tedaviler denenebilir.

Gerçek evre cerrahi sonrası yapılan patolojik inceleme ile konulur. Patolojik bulgular, hastanın kendine ait risk faktörleri gibi parametreler birleştirilerek ek bir tedaviye (radyoterapi, kemoterapi vb) gerek olup olmadığına karar verilir.

• Pelvis bölgesinin ayrıntılı muayenesi: Kanser yayılımını belirlemek için doktorunuz ayrıntılı bir şekilde pelvis ve kasık muayenenizi yapabilir.
• Görüntüleme tetkikleri: Tomografi, MR, PET-CT gibi ileri tetkikler kanser yayılımını belirlemede kullanılabilir.

Cerrahi Teknik

Endometrium kanserinin standart tedavisi cerrahidir. Rahimin çıkartılması yani histerektomi ameliyatı esastır. Beraberinde genellikle overler (yumurtalıklar) ve tubalar da (tüpler) çıkartılır. Ayrıca lenf nodları sıklıkla çıkartılmakta ve metastaz şüphesi varsa o organlara da müdahale edilmektedir.

Bu ameliyatlar için çeşitli yollar bulunmaktadır;

• Eski usül açık ameliyatlar: Bu teknikte genellikle karın duvarına dikine bir kesi yapılır. Bu büyük kesinin iyileşmesi zordur, özellikle yağlı hastalarda yara yeri problemleriyle sık karşılaşılır.
• Vajinal ameliyatlar: Karın içerisi bu yöntemle net değerlendirilemez. Fakat aşırı obez hastalarda vajinal yaklaşım iyi bir seçenek olabilir.
• Minimal invaziv yöntemler: Gelişmiş ülkelerde uygulanan ve hastalar tarafından tercih edilen yöntem budur. Karın duvarında yapılan 0,5 – 1 cm’ lik kesilerden yüksek çözünürlüklü kameralar ve özel aletler girilerek operasyon gerçekleştirilir. Halk arasında kapalı ameliyat olarak da adlandırılır.

Özet

Kanser cerrahisinde doğru cerrah, doğru teknoloji ve doğru patoloji şarttır. Cerrahınızı araştırmanızı, daha önce ameliyat ettiği hastalardan görüş almanızı ve ameliyatınızda kullanılacak teknolojileri ve patolojik incelemenin nerede ve nasıl yapılacağını sorgulamanızı şiddetle öneririm.