Yumurtalık Kisti

Kist Nedir? Yumurtalık Kisti (Over Kisti) Nedir?

Yumurtalık kistleri, özellikle üreme çağındaki kadınlarda sık görülen bir durumdur. Çoğunlukla, kendiliğinden kaybolan ve yalnızca ultrason ile takip edilmesi yeterli olan basit kistler şeklinde ortaya çıkarlar. Ancak, kompleks yapıya sahip kistlerin detaylı olarak değerlendirilmesi ve ek incelemelerle araştırılması gerekir. Özellikle ileri yaşta veya menopoz döneminde tespit edilen yumurtalık kistlerinin kötü huylu olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Kist Nedir? Yumurtalık Kisti (Over Kisti) Nedir?

Kist, yumurtalıkta bulunan ve içi sıvıyla dolu yapılar olarak tanımlanabilir. Ancak bazı yumurtalık kistlerinin içinde yalnızca sıvı değil, farklı yapılar da bulunabilir. Örneğin, çikolata kistleri koyu kahverengi, yoğun bir sıvı içerirken; dermoid kistlerin içinde yağ, kıl, kemik ve diş hücreleri gibi farklı dokular yer alabilir.

Yumurtalık Kisti (Over Kisti) Neden Olur? Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?

Yumurtalık kistleri (over kistleri), farklı oluşum mekanizmalarına ve nedenlere sahip çeşitli türlerde olabilir. Her kist tipi, köken aldığı hücrelere, oluşma şekline ve yol açtığı şikayetlere göre farklılık gösterir. Bu yazıda, en sık görülen yumurtalık kistlerini ve oluşum nedenlerini detaylı olarak bulabilirsiniz.

Yumurtalık kistleri temelde iki gruba ayrılır: iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) kistler.

*İyi huylu yumurtalık kistleri arasında folikül kistleri, çikolata kistleri (endometrioma), dermoid kistler ve teka lutein kistleri yer alır.

*Kötü huylu yumurtalık kistleri ise köken aldıkları hücre tiplerine göre sınıflandırılır ve üç ana gruba ayrılır: epitelyal tümörler, seks kord-stromal tümörler ve germ hücreli tümörler.

1) Folikül Kistleri

Folikül kistleri, yumurtalıklarda düzgün büyüyemeyen ve çatlamayan, içi sıvı dolu basit kistlerdir. Genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur ve çoğunlukla herhangi bir soruna yol açmaz. Ancak bazı durumlarda adet düzensizliklerine neden olabilir.

2) Hemorajik (Kanamalı) Kistler

Kadınlarda her ay düzenli olarak bir yumurta gelişir ve belirli bir boyuta ulaştığında çatlar. Ancak bazen yumurtanın çatlaması sırasında kılcal damarlardan kanama meydana gelebilir. Bu durumda, kan yumurta içinde birikerek hemorajik kistlerin oluşmasına neden olur. Ultrason değerlendirmesinde, bu kistlerin tipik bir görünümü vardır.

Hemorajik kistler kasık ağrısına yol açabilir. Nadiren, kanamaya neden olan damarlar kendiliğinden durmazsa, karın içine yoğun kanama meydana gelebilir. Bu durumda, kanamayı kontrol altına almak için acil cerrahi müdahale gerekebilir.

3) Korpus Luteum Kisti

Korpus luteum kisti, yumurtlama sonrası oluşan bir yapıdır. Yumurtanın (oosit) tüpe atılmasının ardından geride kalan yapıya korpus luteum denir. Bu süreçte, korpus luteum içinde kanama veya sıvı birikimi meydana gelirse, korpus luteum kisti oluşur

4) Çikolata kistleri (Endometrioma)

Çikolata kistleri (endometrioma), rahim iç zarındaki hücrelerin yumurtalıklara yerleşip burada birikmesiyle oluşan kistlerdir. Adını, içindeki koyu kahverengi sıvının erimiş çikolataya benzemesinden alır. Şiddetli adet ağrısına, kısırlığa ve yumurtalık rezervinin azalmasına yol açabilir.

5) Dermoid Kistler

Dermoid kistler, doğuştan gelen ve içinde yağ, kıl, diş, kemik gibi farklı dokular barındırabilen iyi huylu yumurtalık kistleridir. Genellikle belirti vermez ancak büyüdükçe ağrıya veya basıya bağlı şikayetlere neden olabilir.

6) Yumurtalık apsesi

Yumurtalık absesi, genellikle pelvik enfeksiyonlar sonucu oluşan, yumurtalık ve çevresinde iltihaplı sıvı birikimiyle karakterize ciddi bir enfeksiyondur. Yüksek ateş, kasık ağrısı ve vajinal akıntı gibi belirtilere yol açabilir. Erken teşhis ve antibiyotik tedavisi önemlidir, ilerleyen durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

7) Kötü Huylu Yumurtalık Kistleri

Yumurtalık kanseri, yumurtalığı oluşturan farklı hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla gelişir. Bu durum, overlerde ciddi boyutlara ulaşan kötü huylu kistlerin oluşmasına ve sonuç olarak yumurtalık kanserinin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Yumurtalık Kisti Nasıl Anlaşılır?

Yumurtalık kistleri öncelikle jinekolojik muayene ile tespit edilir. Muayene sırasında yumurtalıklarda büyümeye bağlı olarak bir kitle hissedilirse ultrason değerlendirmesi yapılır. Ultrason sayesinde yumurtalık kistleri kolaylıkla görülerek tanı konulur. Ayrıca ultrason incelemesiyle kistin boyutu, yapısı ve türü belirlenebilir. Cinsel aktif kadınlarda, daha yüksek görüntü kalitesi sağladığı için vajinal ultrason tercih edilir. Bakirelerde ise, idrara sıkışık halde karından yapılan ultrason ile de yeterli düzeyde görüntü elde edilebilir.

Ultrasonda kompleks bir yumurtalık kisti tespit edildiğinde, daha detaylı değerlendirme için MR çekilmelidir. MR görüntülemesi, kistin yapısını daha ayrıntılı göstererek iyi huylu olup olmadığının değerlendirilmesine yardımcı olur.

Hangi Kistler Tehlikelidir?

Hangi yumurtalık kistlerinin tehlikeli olabileceğini belirlemek için ultrason, MR gibi görüntüleme yöntemleri ve tümör belirteçlerini içeren kan testleri kullanılır. Ultrason incelemesinde, büyük boyutlu, düzensiz sınırlı, karın içinde sıvı birikimine yol açan, içinde solid yapılar bulunan ve her iki yumurtalığı birden tutan kistlerin kötü huylu olabileceği düşünülmektedir.

Tümör belirteçleri çok yüksek olan yumurtalık kistleri tehlikeli olabileceğinden mutlaka MR ile detaylı olarak değerlendirilmelidir. Ancak, ılımlı seviyedeki tümör belirteci yükseklikleri her zaman endişe gerektirmez, çünkü iyi huylu kistlerde de bu tür yükselmeler görülebilir.

Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalık kistleri genellikle belirti vermez, ancak bazı durumlarda kasık ve karın ağrısı, alt karında bası hissi, adet düzensizlikleri, şişkinlik ve sık idrara çıkma gibi şikayetlere yol açabilir. Çikolata kistleri ise genellikle belirti verir. Adet dönemlerinde şiddetli kasık ve karın ağrısına neden olabilir. Ayrıca, cinsel ilişki sırasında da ağrıya yol açabilir.

Yumurtalık Kisti Ne Zaman Ağrı Yapar?

Yumurtalık kistleri büyüdüğünde veya yırtıldığında (çatladığında) şiddetli ağrıya neden olabilir. Kist boyutları arttıkça, duvarı gerilerek ağrıya yol açar.

Yumurtalıkta apse oluştuğunda, sol veya sağ kasıkta ağrı hissedilir. Eğer apse yırtılır ve içeriği karın boşluğuna yayılırsa, bu durum şiddetli ve yaygın karın ağrısına sebep olabilir.

Yumurtalık kistleri arasında en sık ağrıya yol açanlar çikolata kistleridir. Çikolata kisti olan kadınlarda adet döneminde ve bazen adet dışında da kasık ağrısı görülebilir.

Ayrıca, yumurtalık kistleri bazen yumurtalığın kendi etrafında dönmesine (over torsiyonu) yol açarak kan akışını bozabilir ve ani, şiddetli ağrılara sebep olabilir.

İlerlemiş yumurtalık kanserlerinde, yumurtalıkların aşırı büyümesi veya karın içinde sıvı birikmesi nedeniyle karında gerginlik, şişkinlik ve ağrı ortaya çıkabilir.

Yumurtalık Kisti Ara Kanama Yapar mı?

Hormon sentezleyen yumurtalık kistleri, rahim iç zarında düzensiz büyüme ve dökülmeye neden olarak ara kanamalara yol açabilir. En sık ara kanamaya sebep olanlar, hormon üretmeye devam eden fonksiyonel yumurtalık kistleridir. Bu durum, rahim iç zarında düzensiz gelişime ve dökülmeye neden olur. Ayrıca, bazı yumurtalık kanseri türleri de östrojen hormonu sentezleyebilir. Vücutta artan östrojen seviyesi, rahim iç zarının dengesini bozarak ara kanamalara yol açabilir.

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık kistlerinin tedavisi, kistin tipine bağlı olarak değişir. Kadınlarda en sık görülen fonksiyonel yumurtalık kistleri genellikle basit kistlerdir ve çoğu zaman herhangi bir tedavi gerektirmeden kendiliğinden kaybolur.

Şiddetli ağrıya neden olan yumurtalık kistleri, genellikle cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Ancak ameliyat kararı vermeden önce, ağrıya yol açabilecek diğer nedenler detaylı şekilde araştırılmalıdır.

Yumurtalık apseleri öncelikle antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınmaya çalışılır. Eğer antibiyotik tedavisine rağmen apse boyutlarında küçülme olmaz ve şikayetler devam ederse, cerrahi müdahale ile apse içeriği boşaltılarak temizlenir.

Çikolata kistlerinde en sık görülen şikayet, adet dönemindeki ağrılardır. İlk basamak tedavi olarak ilaç tedavisi uygulanır. Ancak, ilaç tedavisine yanıt alınamazsa ve ağrı çok şiddetliyse, ameliyat son çare olarak değerlendirilmelidir. Çünkü çikolata kistleri için yapılan ameliyatlar, kistin çıkarılması sırasında yumurtalık rezervinde azalmaya neden olabilir.

Kötü huylu olma şüphesi taşıyan yumurtalık kistleri ameliyatla çıkarılmalı ve patolojik olarak incelenmelidir. Bir yumurtalık kistinin kanser olup olmadığını kesin olarak belirlemek, ancak ameliyatla alınan dokunun patolojik incelemesiyle mümkündür.

Yumurtalık Kisti Kaç Cm Olunca Tehlike Arz Eder?

Yumurtalık kistinde ameliyat kararı verirken kistin boyutu tek başına yeterli bir kriter değildir. Kistin yapısı, büyüme hızı, hastada oluşturduğu şikayetler ve kötü huylu olma riski de değerlendirilmelidir. Büyük kistler bazen takip edilirken, küçük ancak şüpheli kistler cerrahi gerektirebilir.

Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Yumurtalık kisti ameliyatı, şiddetli ağrı, kistin yırtılmasına bağlı kanama, yumurtalığın kendi etrafında dönmesiyle gelişen over torsiyonu ve en önemlisi kistin kötü huylu olma riski gibi durumlar nedeniyle yapılır.

Yumurtalık kisti ameliyatı, açık cerrahi veya kapalı (laparoskopik) yöntemle yapılabilir. Ameliyatın temel amacı, yumurtalığa zarar vermeden kisti yumurtalık dokusundan dikkatlice ayırarak içeriğini karın içine dökmeden çıkarmaktır.

Laparoskopik yumurtalık kisti ameliyatı sonrası hastalar genellikle ertesi gün taburcu edilir. Bu nedenle, uygun hastalarda öncelikli olarak kapalı (laparoskopik) yöntem tercih edilir. Laparoskopik ameliyat geçiren hastaların yorumlarında en çok vurgulanan avantaj, ağrının daha az olmasıdır.

Yumurtalık Kisti Patlarsa?

Yumurtalık kistlerinin duvarının yırtılması, halk arasında ‘kist patlaması' olarak bilinir. Kist yırtıldığında, içeriği karın içine saçılır. Basit yumurtalık kistleri genellikle sadece berrak sıvı içerir ve bu sıvının karın içine yayılması genellikle bir şikayete neden olmaz. Nadiren ağrıya neden olabilir.

Kist yırtıldığında kanama da meydana gelebilir. Bu kanama çoğunlukla kendini sınırlar ve kendiliğinden durur. Eğer kanama fazla olursa, hastanın genel durumu bozulabilir ve kanamayı kontrol altına almak için cerrahi müdahale gerekebilir.

Çikolata kistlerinin patlaması sonucu, yoğun kist içeriğinin karın içine dökülmesi şiddetli ağrıya neden olur.

Yumurtalık apselerinin veya dermoid kistlerin yırtılması sonucu, içerdikleri iltihaplı sıvının karın içine yayılması yaygın karın ağrısı, ateş, bulantı ve kusmaya yol açabilir. Bu durum, hastanede yakın takip ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Yumurtalık Kisti Nasıl İyileşir?

Fonksiyonel yumurtalık kistleri genellikle bir süre sonra kendiliğinden küçülerek kaybolur. Yumurtalık apseleri ise uygun antibiyotik tedavisiyle kontrol altına alınabilir. Çikolata kistleri baskılayıcı hormon tedavileriyle küçültülebilir, ancak bu yöntem her zaman etkili olmaz.

Kist Ağrısına Ne İyi Gelir?

Kist ağrısını hafifletmek için ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Çikolata kistlerine bağlı gelişen ağrı ise genellikle progesteron içeren ilaçlar ve ağrı kesicilerle tedavi edilir. Yumurtalık kisti ağrısına iyi geldiği düşünülen bitkisel tedavilerle ilgili bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Rahimde kist olur mu?

Kistik oluşumlar genellikle yumurtalıklarda ortaya çıkmaktadır. Nadiren rahim dokusunda da kistik yapılar izlenebilir.

Yumurtalıklarda izlenen küçük kistler önemli midir?

Yumurtalıklarda görülen küçük, içi sıvı dolu kistler çoğunlukla çatlamamış foliküllerdir. Ultrason değerlendirmesinde bu kistlerin içinde solid yapılar bulunmuyorsa ve kompleks bir yapıya sahip değillerse, küçük bir yumurtalık kisti 1-2 ay içinde kendiliğinden kaybolur.

Bekarlarda yumurtalık kisti nasıl tedavi edilir?

Bekar kadınlarda yumurtalık kisti tedavisi, diğer kadınlardan farklı değildir. Kistin türüne, boyutuna ve oluşturduğu şikayetlere göre ilaç tedavisi, takip veya cerrahi müdahale uygulanabilir. Cinsel aktif olmayan hastalarda ultrason değerlendirmesi karından yapılır, ancak tedavi yaklaşımı aynıdır.

Yumurtalık kistinin zararları

Yumurtalık kistleri arasında özellikle çikolata kistleri, yumurtalık rezervi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir ve zamanla yumurta sayısında azalmaya neden olabilir. Dermoid kistler, yumurtalığın kendi etrafında dönmesine (torsiyon) ve kanlanmasının bozulmasına yol açabilir. Yumurtalık kistleri çatladığında kist içeriği karın içine dökülebilir ve bu durum ciddi kanamalara neden olabilir.